Θέματα αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας Ι

Το εγχειρίδιο αυτό έχει στόχο να παρουσιάσει με κατανοητό και συνοπτικό τρόπο αξιόλογες εκφάνσεις της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας από το πρωτότυπο. Η παρουσίαση είναι οργανωμένη σε αυτοτελείς θεματικές ενότητες με βάση αντιπροσωπευτικά κείμενα που εκτείνονται από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους μέχρι και τα βασικά ρεύματα της ελληνιστικής φιλοσοφίας με κέντρο κυρίως τον Στωικισμό. Οι θεματικές ενότητες διακόπτονται από κείμενα σύγχρονου στοχασμού που έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο και επιδιώκουν τη σύνδεση της σκέψης των αρχαίων με το σήμερα. Η ενοποίηση της φιλοσοφίας των αρχαίων σε ένα συνοπτικό σύγγραμμα δεν παραβλέπει τις μεταξύ τους διαφορές, αλλά μοιάζει να είναι τόση η απόσταση της στάσης των φιλοσόφων προς τον άνθρωπο και προς τον κόσμο από κυρίαρχες νοοτροπίες σήμερα, ώστε έχει νόημα η ομαδοποίησή τους, γιατί από την απόσταση αυτή φαίνεται να λένε όλοι οι φιλόσοφοι το ίδιο: ο άνθρωπος είναι βασικά καλός και ο κόσμος είναι βασικά καλός. Ανατρέχουμε λοιπόν στους φιλοσόφους, σε μια σύντομη αλλά αντιπροσωπευτική περιδιάβαση, όχι επειδή πιστεύουμε εμείς στην αξία των φιλοσόφων, αλλά επειδή οι φιλόσοφοι πιστεύουν στη δική μας αξία, στην αξία του ανθρώπου γενικώς. Οι φιλόσοφοι πιστεύουν σε μας. Και αυτό γιατί στην παρούσα συγκυρία, όπως άλλωστε και σε κάθε συγκυρία, είναι απαραίτητο να υπάρξει προσπάθεια και θετική δράση για επιβίωση και για βελτίωση, διάθεση για δημιουργία και στήριξη. Οι φιλόσοφοι πιστεύουν στην αξία του ανθρώπου, στην αξία του κοινωνικού συνόλου και στην αξία του κόσμου. Ο κόσμος είναι βασικά καλός και ο άνθρωπος είναι μέρος του κόσμου. Την ίδια πληροφορία μας δίνει και η πραγματικότητα. Όταν κανείς παρατηρεί απροκατάληπτα, τα μισά δεδομένα είναι συνήθως καλά. Για όλα τα υπόλοιπα θα πρέπει και εμείς να κάνουμε κάτι.

Μεγάλο μέρος από το υλικό αυτού του βιβλίου δημιουργήθηκε με αφορμή τις συναντήσεις φιλοσοφίας ενηλίκων του Συλλόγου Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας «σὺν Ἀθηνᾷ». Θερμές ευχαριστίες θα ήθελα να απευθύνω στα μέλη και τους φίλους του συλλόγου και σε όλους τους συμμετέχοντες. Ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη οφείλω στον δημιουργικό πυρήνα του συλλόγου για την αγωνιστικότητα και την υπομονή, την αισιοδοξία, την εμπιστοσύνη και την ισχυρή θέληση στο εγχείρημα αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Η προσπάθεια είναι ακόμη στο ξεκίνημά της, αλλά συμπληρώνει πλέον δύο έτη διαρκούς παρουσίας στην τοπική κοινωνία. Είναι σημαντικό να χαιρόμαστε με κάθε μικρό βήμα σε ένα εγχείρημα που αναδεικνύει την ανθρώπινη αξία και προσφέρει αναγνώριση. Άλλωστε ο μόνος τρόπος να φτάσει κανείς από το 3 στο 7 είναι να περάσει από το 4, το 5 και το 6. Αυτή είναι και η έννοια της προόδου, τόσο παραμελημένη καμιά φορά στη σκέψη μας που αγωνιά και αδημονεί. Είναι σημαντικό λοιπόν να χαιρόμαστε με κάθε μικρό βήμα, γιατί ‘ακόμη και το πιο μακρύ ταξίδι ξεκινά με ένα μόνο βήμα’ (Λάο Τσε, 6^ος αιώνας π. Χ.).